Merkez Bankası dataları, aralıkta 8,7 milyar dolarla rekor seviyede kaynağı belgisiz para çıkışı olduğunu gösterdi. Uzmanlar, bu çıkışın nedeninin aralıktaki finansal türbülansta sistem dışına çıkan dövizler olabileceğini söyledi.
Faiz indirimlerinin tesiriyle finansal piyasalarda çalkantının olduğu 2021 yılın son aylarında kaynağı bilinmeyen para giriş ve çıkışlarında sıra dışı bir seyir gözlendi.
Türkiye 2021 yılının son ayında 3,8 milyar dolarla son 16 ayın en yüksek cari açığını verirken, kaynağı bilinmeyen para çıkışındaki rekor dikkat çekti.
Merkez Bankası (TCMB) bilgilerine nazaran, ödemeler istikrarında kaynağı belgisiz para giriş çıkışlarını söz eden ‘net kusur noksan’ kalemi, aralıkta 8,7 milyar dolarla rekor çıkışa işaret etti.
Aralık ayına 13 düzeylerinde başlayan dolar/TL, 18,36 ile tepeyi gördükten sonra TCMB’nin döviz satışları ve kur muhafazalı mevduat uygulamasıyla gerilemiş ve yılı 13,35 düzeylerinde kapatmıştı.
Net kusur noksan kaleminde evvelki çıkış rekoru, Haziran 2019’da 5 milyar dolarlık çıkışla görülmüştü.
Dolar kurunun yüzde 40,3’le son 20 yılın en sert artışını yaşadığı Kasım 2021’de Türkiye’ye kaynağı belgisiz para girişi 4,5 milyar dolarla tarihteki en yüksek üçüncü sayıya ulaşmıştı.
Bu kalemde giriş rekoru ise 4,6 milyar dolarla Kasım 2020’de kaydedilmişti.
2021 yılının geneline bakıldığında ise 10,5 milyar dolarlık kaynağı bilinmeyen para girişi olduğu gözlendi. Bu da, en yüksek üçüncü sayı olarak dikkat çekti.
Yıllık bazda net kusur noksan kaleminde giriş rekoru, 22,7 milyar dolarla 2018 yılında görülmüştü. 2017’de ise 8,8 milyar dolarla en yüksek çıkış kaydedildi.
AÇIK VE ÇIKIŞLAR REZERVİ ERİTTİ
Aralık’ta cari açık 3,8 milyar dolar, net portföy çıkışı 2 milyar dolar, net kusur noksan kalemindeki çıkış da 8,7 milyar dolar oldunca toplamda 14,5 milyar dolarlık çıkış oldu.
Bu çıkışlardan kaynaklı döviz gereksiniminin 4,2 milyar doları direkt ve öbür yatırımlar kaleminden, 10,3 milyar doları rezervlerden karşılandı.
Bu ayda TCMB rezervi 13,8 milyar dolar azalırken, banka rezervleri 3,5 milyar dolar arttı.
NEDENİ NE?
Merkez Bankası metinlerinde ‘net kusur noksan’ kalemi, “Verilerin değişik kaynaklardan elde edilmesi, değerleme, ölçme ve kayıt vakti farklılıkları yaratmakta; sonuç prestijiyle oluşan farklar Net Yanılgı ve Noksan (NHN) kalemine ‘kalıntı’ halinde yansımaktadır. Bu kalem, finans hesabından, cari süreçler hesabı ve sermaye hesabının çıkarılmasıyla elde edilmektedir” formunda tabir ediliyor.
Ödemeler istikrarı istatistikleri ve münasebetiyle net kusur ve noksan kalemi de, hem süreksiz nitelikteki dataların vakit içinde katılaşması hem de yeni bir kaynaktan bilgi derlenmeye başlanması nedeniyle geriye dönük olarak güncelleniyor.
İthalat ve ihracattaki gümrük ve banka kayıtlarındaki farklılıkların yanı sıra turizm gelir ve masraflarının izlenebilmesi için yürütülen anket çalışmaları sonucunda hesaplanan gelir yahut sarfiyat, bankaların döviz varlıklarına artış yahut azalış olarak yansımamışsa, ortadaki fark ‘net kusur noksan’ kalemine yansıtılıyor.
Yastık altında saklanan para ve kıymetli metallerin sisteme girmesi de kaynağı bilinmeyen giriş olarak kayda geçiyor.
Sozcu.com.tr’ye konuşan uzmanlar, aralık ayındaki rekor kaynağı belgisiz çıkışın, kelam konusu aydaki finansal türbülans ve döviz kurlarındaki oynaklıklar nedeniyle sistem dışına para çıkışları kaynaklı olabileceğine işaret etti.