Aydın, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye’de kamu-özel kesim iş birliği (KÖİ) projelerinin 1990’lı yılların başında başladığını kaydetti. Kelam konusu projelerin bugüne kadar çok başarılı bir formda uygulandığını belirten Aydın, toplamda 257 projeye ulaşıldığını ve 80 milyar dolara ulaşan yatırım yapıldığını söyledi.
Eyüp Vural Aydın, kamu-özel ortaklı projelerin bir müddet sonra büsbütün devlete geçtiğini ve buralardan kıymetli kaynaklar sağlandığını lisana getirerek, “Mesela İstanbul’un üçüncü köprüsü Yavuz Sultan Selim Köprüsü 5,5-6 yıldır işletmede. Kamuya geçmesine yaklaşık 4-4,5 yıl kaldı. İstanbul Havalimanı 3 yıldır işletmede 25 yıllık bir işletme müddeti var. Bütün bu projeler son derece değerli ve günün sonunda devlete geri dönecek. Hiçbir projenin sahipliği özel kesime geçmiyor.” halinde konuştu.
Bu projeler ortasında son olarak 1915 Çanakkale Köprüsü’nün tamamlanmak üzere olduğunu ve kısa müddet içerisinde hizmete açılacağını aktaran Aydın, 4 yıl üzere kısa müddette yapılan bu projenin sağlayacağı katkılardan bahsetti.
Aydın, bu projelerin çevresel, ekonomik ve vakit tasarrufu sağladığını, kısa müddet içerisinde, kamudan bütçe aktarılmadan yapılabildiğini belirterek, “Türkiye’de planlanan vakit dahilinde tüm projelerimizin tamamlandığını ve sahiden dünyaya baktığınızda proje hazırlığı, inşaatı ve işletmeye alma müddetleri açılarından olumlu ayrıştığımızı görebiliyorsunuz.” sözünü kullandı.
İnsanların vaktini artıran projelerin bedelinin ölçülemeyeceğini vurgulayan Aydın, “Türkiye’deki KÖİ projelerinin ekonomik kalkınmaya katkı sağladığını, vatandaşa vakit kazandırdığını, ülkedeki vaktin kıymetini artırdığını görüyoruz. Bu projeler kamuya daha geniş bir perspektiften bir planlama yapma imkanı verir yani kamu önündeki yatırımlarını planlayabilir. Makro ekonomik kalkınmayı artırır. Kamunun sunduğu hizmet kalitesini üst çeker.” açıklamalarında bulundu.
– “Türkiye’nin KÖİ projelerine çok önemli ilgi var”
Bilhassa Orta Asya ülkelerinin Türkiye’deki kent hastanesi modelinin birebir kopyalanıp uyguladıklarını lisana getiren Aydın, geçen ay Azerbaycan’da bir hastane projesinin hazırlarına başlandığını ve bunu Türk şirketlerin üstleneceğini, Kazakistan’daki hastane ve havalimanının Türk şirketlerce yapıldığını, çok yakında hoş bir haberin de Kırgızistan’dan geleceğini, bu ülkedeki havalimanlarının tamamının Türk şirketleri tarafından KÖİ modeliyle hayata geçirileceğini anlattı.
Aydın, “Türk şirketlerinin Türkiye’deki tecrübeleri sayesinde birçok farklı ülke ve bölgede, dünyanın her yerinde bu projeleri üstlenmek üzere bir yetenekleri oluştu.” diye konuştu.
– “KÖİ projeleri vergi adaleti sağlıyor”
PPPCOE Lideri Aydın, KÖİ projelerine, verilen garantiler nedeniyle “kullanmayanların ödediği bir sistem” denildiğinden bahsederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Oysa ki kamu kendi bütçesinden bunu yapmış olsaydı zati ana bütçeden bütün yatırımlar yapılacağı için ülkenin tamamındaki insanların ödediği vergilerden ödenen bir yatırım olacaktı. Halbuki, bu projeyi kullananın, yani bunu bozanın, bu yatırımı eskitenin, bu yatırımdan yarar sağlayanların ödediği bir sistem KÖİ projeleri. Burada çok önemli manada bir vergi adaleti sağlanıyor. Bizim ulusal bütçemize Hakkari’deki Ayşe teyzemiz de Trabzon’daki Osman amcamız da Samsun’daki Bayram ağabeyimiz de katılıyor. İstanbul’da yapılan projelere bütçede toplanan paraları harcarsanız, onlar kullanmadıkları, kullanma ihtimali düşük olan bu projelere de kendi bütçelerinden bir katkı hissesinde bulunmuş olurlar.”
Aydın, KÖİ projelerinde kullanan ödediği için başka vatandaşlardan alınan katkının daha az olduğunu kaydederek, “Net bir formda, yanlışsız bir fizibiliteyle yanlışsız bir dataya ulaştığınızda, proje maliyetinin kullananlarca ödendiği bir altyapı yatırımına, ülkenin toplam bütçesinden daha az hisse ayrılması manasına gelir. O yüzden bu projeler vergi adaleti sağlanan bir sistemdir.” formunda konuştu.
İngiltere’nin 1990’lı yıllarda kendi bütçesinden yaptığı otoyol yatırımlarına 5-6 yıl sonra öteki bölgelerdeki vatandaşların “bizim vergilerimizle neden daima Londra’nın altyapısına yatırım yapılıyor” tenkitleri geldiğini anımsatan Aydın, bu nedenle İngiltere’nin de “kullananın ödediği” sisteme geçtiğini bildirdi.
Aydın, “Ekonomiyi kalkındıran ve kullananın ödediği KÖİ modeli, küresel manada kabul görmüştür. En bilinen, kabul edilen, tercih edilen bir sistemdir.” diye konuştu.
Türkiye’deki KÖİ projelerinin tümünün önünün son derece açık olduğunu vurgulayan Aydın, garantiler yahut işletme mühleti dolunca buralarda kamuya bütçe aktarılacağını bildirdi.
– “İhracatta kırılan rekorlara bu projelerin değerli katkısı var”
Eyüp Vural Aydın, şu andaki projelerin 2040’a kadar hepsinin kamuya geçeceğini belirterek, “Belki 2040’a kadar 2030’dan sonra buradan elde edeceğimiz bütçelerle yeni yatırımlara gireceğiz. Türkiye üzerinde son 10 yılda çok önemli altyapı yatırımları yaptık. Yatırımlarımız Avrupa üzere eski değil, yeni yatırımlara sahibiz. Yani önümüzdeki 30-40 yıldaki değişimlere hazırız.” açıklamasında bulundu.
Altyapı yatırımlarının geleceğe umutla bakmayı sağladığını aktaran Aydın, salgın sürecinde birçok ülkede sorun yaşanmasına rağmen Türkiye’deki tedarik zincirinin kırılmadığını bildirdi.
Aydın, Türkiye’nin ihracatta rekorlar kırmasına KÖİ projelerinin kıymetli katkısının olduğunu kaydederek, “Siz üretebilirsiniz fakat ürettiğinizi taşıyamazsanız, ihracat yapamazsınız. Yani dünyanın her yerinde yollara, altyapılara, taşımaya, lojistiğe muhtaçlık vardır. Yani sizin ürettiğinizi en optimum, en süratli, en ucuz mühlet içerisinde ulaştırmanız lazım.” diye konuştu.
Projelerin garantileri doldukça bir vakit sonra yergilerin övgüye döneceğini düşündüğünü aktaran Aydın, şu andaki fiyat tenkitlerinin yüksek kurdan kaynakladığını söyledi.
– “Portekiz örneğinde önemli bir dezenformasyon var”
PPPCOE Lideri Aydın, son vakitlerde KÖİ projelerine ait “yeniden müzakere” konusunun gündeme geldiğine değinerek, şu açıklamalarda bulundu:
“Yine maalesef bu bahisteki tartışmalar da yanlış bilgiler üzerinden yürütülmektedir. Bu projelerin milletlerarası kontratlarının çok kati, kesin kuralları vardır. Zira siz özel bölümle birlikte tabiri caizse bir evlilik yaparsınız ve bu evlilikte birtakım kurallar koyarsınız. Bu mukavelelerin hukukî tarafları tüm dünyada nettir. Ülkeler istikrarlı yaklaşımları ve kontratlardaki devamlılık prensibine bağlılıkları ile yabancı yatırımcılara yatırım ortamı yaratır, itimat verir, uygun imkanlar tanır. Lakin son periyotta gündemde, bir Portekiz tekrar müzakere örneği konuşuluyor. Bu hususta maalesef, yanlış bilgiler ve bahsin özünü kavramayan önemli bir dezenformasyon var. Zira Portekiz örneğinde tekrar müzakereyle bu projelerin kamunun kendi iradesiyle, keyfi olarak yine müzakere etme isteği olduğu anlatılıyor. Halbuki, Portekiz’deki tekrar müzakere, neredeyse finansal alanda tabana çökmüş bir ülkenin, yani 2008’deki memleketler arası krizde borca batmış bir ülkenin, AB, Avrupa Merkez Bankası ve IMF’den talep ettiği 78 milyar avroluk kurtarma paketinin karşılığında, Portekiz hükümetinden talep edilen zorunluluktan kaynaklanmıştır.”
Aydın, Portekiz hükümetinin bu projelerin tamamında hizmet kapsamlarını daralttığını, hizmetlerde kısıtlamaya gittiğini tabir ederek, böylelikle tasarruf edildiğini, hizmet kalitesinden ödün verildiğini anlattı.
– “Tüm dünyada KÖİ modeli yayılıyor”
Eyüp Vural Aydın, düşünülenin tersine, tüm dünyada KÖİ modeliyle hayata geçirilen projelerin sayılarının ve büyüklüklerinin her geçen yıl arttığını belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Sadece geçen sene 8 milyar dolar civarında Avrupa’da KÖİ projesi tamamlanmıştır. Dünya genelinde 2021’de 134 ülkede 133 KÖİ projesi 35,6 milyar dolarla kapatılmıştır. Yalnızca Orta Asya ve Doğu ülkelerinde değil Batı’da da her geçen yıl artan bir KÖİ projesi sayısı görülmektedir. Almanya’da 2018’den bugüne kadar 15 milyar dolarlık KÖİ otoyol projeleri yapılmıştır. ABD Lideri Joe Biden, 1,5 trilyon dolarlık paketin büyük kısmının bu modelle yapılacağını deklare etmiştir. O yüzden bu yalnızca gelişmekte olan ya da az gelişmiş ülkelerin kullandığı değil tam bilakis gelişmiş ülkelerin de hizmet kalitesini artırmak ve vatandaşa daha süratli hizmet sunmak için uyguladığı bir modeldir. Dünyada hem KÖİ proje sayıları hem de KÖİ projelerinin hacimler artmaktadır. Bu trend bu biçimde devam edecektir.”
Aydın, Türkiye’nin de bu gelişmelere paralel olarak muvaffakiyetle uyguladığı projelere dünyanın farklı coğrafyalarında yeni pazarlar, yeni imkanlar bulacağını kelamlarına ekledi.