Rusya‘nın Ukrayna‘yı işgali ile başlayan krizde Türkiye, ‘taraf olmama’ ve iki ülkeden birini tercih etmeme siyasetini sürdürecek.
Edinilen bilgilere nazaran hükümet ve AK Parti’de Rusya-Ukrayna krizi sürecinde yapılan toplantılarda, Türkiye’nin izleyeceği siyaset masaya yatırıldı. Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün korunmasına yönelik halin devam edeceği, lakin her iki ülke ile olan bağlantıların ‘dengeli’ bir biçimde yürütülmesi gerektiği görüşü ön plana çıktı. Yapılan toplantılarda öne çıkan birtakım değerlendirmeler şöyle:
Türkiye’nin bir tarafı tercih ederek hareket etmesi çok mümkün değil. Bu nedenle daha ortadan gidip ve düşük seviyede yansılar verilecektir. Yani, Türkiye’nin yaklaşımı bir İngiltere ve Avrupa üzere olmayacaktır. Lakin ABD, NATO ve AB topyekün bir konum alırsa Türkiye bunun dışında kalamaz. Şu evrede ise bu türlü bir reaksiyon çok da beklenmiyor. Boğazlar konusu da o denli. Türkiye Montrö ve Boğazlar konusunda da son derece dikkatli davranacaktır. Türkiye’nin bir taraftan yana tavır alamamasının nedeni iki ülke ile olan ticari ve siyasi bağlantıları. Ukrayna’ya İHA-SİHA satılıyor. Ayrıyeten Rusya ve Ukrayna’da üretilen buğdayın yüzde 90’a yakın kısmı Türkiye’ye gelip işleniyor ve buradan pazarlanıyor. Bu da 6-7 milyar dolarlık bir ticaret demek. Turizm ve öteki alanların dışında bu da son derece değerli bir kalem.
RUSYA TÜRKİYE’NİN YANINDA DURDU
Rusya’ya sert reaksiyon verilmemesinin en değerli nedenlerinden biri de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘Rusya en sıkıntı vaktimizde bize takviye verdi, yanımızda oldu’ diye düşünmesi. Türkiye, Rusya’nın başlattığı taarruzun Ukrayna’nın bütününe yönelik olmadığını, Ukrayna’nın kuzey doğusu ile hudutlu kalacağını kıymetlendiriyor. Aslında ayrılıkçılara ilişkin bu bölgeleri kopartıp bir mühlet daha bekleyeceği düşünülüyor. Lakin Rusya’nın öbür bölgelerdeki ayrılıkçılara dönük de çalışmalar yaptığı biliniyor. Kırım’da olduğu üzere bir mühlet daha bekleyip bu bölgelere yönelik operasyonları gündeme getirilmesi büyük ihtimal. Belarus ve Ukrayna dışındaki hudut ülkelerin hepsi NATO üyesi oldu. Rusya ‘Bu kadar yayılmana artık müsaade veremem, buna seyirci kalamam. Bu benim açımdan artık varlık sorunu haline geldi’ diyor. Ukrayna konusu Rusya için tarihi bir değer taşıyor. Rusya iki kez işgal edilmiş; biri Hitler biri Napolyon tarafından. İki işgal de Ukrayna üzerinden olmuş. Rusya ve Putin Batı’nın Rusya’ya yönelik yeni işgal hareketini de buradan başlatacağını düşünüyor.
SİZ BU SORUNA KARIŞMAYIN İLETİSİ
Rusya bu süreçte Türkiye’ye “Siz bu hususa ne orta bulucu ne de öteki biçimde karışmayın. Bu mevzu bizim iç meselemiz” bildirisi veriyor. Ukrayna’ya yönelik harekat Rusya açısından son derece riskli bir karar. SSCB, Afganistan işgalinin gerisinden dağıldı. Şayet Rusya, Ukrayna konusunu düzgün yönetemezse yeni bir dağılma ve hezimet ile karşı karşıya kalabilir. Rusya’nın temel isteği bu süreçte, mevzuyu ABD ile konuşmak. Bir manada NATO ve AB’ye ‘Konunun asıl sahibi ABD gelsin, konuşurum’ di
YÜCEL KAYAOĞLU