Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, NTV’de katıldığı canlı yayında Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısına ve gündeme ait soruları yanıtladı.
Ukrayna’daki Türk vatandaşlarının tahliyesinin başlayıp başlamadığına ait soruya Çavuşoğlu, “Tahliyeler başladı. 12 Şubat’tan itibaren vatandaşlarımıza yaptığımız ikazlar çerçevesinde yaklaşık 5 bin vatandaşımız esasen ülkemize dönmüştü. Bilhassa 12 ve 22 Şubat’ta yaptığımız duyurulardan sonra.” dedi.
Çavuşoğlu, kalan vatandaşların Türkiye’ye getirilmesi konusunda dün ortamı görmek istediklerini belirterek, “Bugün kara yoluyla vatandaşlarımızı taşıma kararı aldık. Hazırlıklarımız aslında daha evvelden yapılmıştı. Tıpkı vakitte vatandaşlarımıza tek tek telefonla da ulaşıyoruz. Toplamda 20 bin civarında vatandaşımız vardı Ukrayna’da, 16 bin civarında vatandaşımıza tek tek ulaştık.” diye konuştu.
Ahıska Türkleri, Gagauz Türkleri ve Kırım Tatarlarının başkanlarıyla de daima temas halinde olduklarını lisana getiren Çavuşoğlu, şöyle devam etti:
“Gerektiği vakit o kardeşlerimizin tahliyesi konusunda da gerekli hazırlıkları birlikte yapıyoruz. Türk Hava Yolları ve öteki hava yollarıyla temas halindeydik. Geniş gövdeli uçuşları da başlatmıştık lakin artık hava alanı kapalı olduğu için havadan tahliye yapamıyoruz. Birebir biçimde denizden de tahliye yapamıyoruz, o nedenle otobüslerle karadan tahliyeleri başlattık. “
Çavuşoğlu, Lviv’deki 70 Türk vatandaşının Polonya’ya yanlışsız geldiğini, Türkiye’nin Polonya, Moldova ve Romanya’daki büyükelçilik ve konsolosluklarını hareketlendirdiğini anlattı.
Kendi imkanlarıyla yola çıkan vatandaşlara da Dışişleri Bakanlığının hudut kapılarına ait duyurularını takip etmeleri davetinde bulunan Çavuşoğlu, “Bu akşam 270 civarındaki vatandaşımızı otobüslerle Odessa’dan Köstence’ye gönderiyoruz. Yaklaşık 2 saat evvel 90 civarında vatandaşımızı iki otobüs Kiev’den alıp Romanya üzerinden ülkemize gönderecek.” dedi.
Çavuşoğlu, Harkiv’den 110 Türk vatandaşının 2 otobüsle yarın sabah hareket edeceğini belirterek, “Yarından itibaren tahliyelerimize sürat vereceğiz.” tabirini kullandı.
Vatandaşların karadan tahliyesinin başladığını lakin hava alanının açılması halinde havadan da tahliye için hazırlıkların yapıldığını söyleyen Çavuşoğlu, hava koridorunun açılması için hem Rusya hem de Ukrayna nezdinde teşebbüslerde bulunulduğunu kaydetti.
Çavuşoğlu, bu akşamüzeri tahliyelerin başladığını belirterek, şimdiye kadar tahliye için başvuran vatandaşların sayısının yaklaşık 2 bin 500 olduğunu söyledi. Kendi imkanlarıyla, kendi araçlarıyla Ukrayna’dan ayrılarak batıdaki ülkelere yanlışsız giden vatandaşların da olduğunu lisana getiren Çavuşoğlu, tahliye sürecinin en kısa müddette tamamlanacağını, yarından itibaren sürecin hızlandırılacağını vurguladı.
Ukrayna’da 20 bin Türk vatandaşının bulunduğunu kaydeden Çavuşoğlu, Dışişleri Bakanlığının 12 ve 22 Şubat’ta yaptığı duyuruların akabinde 5 bin vatandaşın Türkiye’ye döndüğünü, tahliyelerin ise bu akşam prestijiyle başladığını belirtti.
– “Montrö Mutabakatı’nı tüm hususlarıyla birlikte bu kritik süreçte uygulayacağız”
Çavuşoğlu, Ukrayna’nın Türkiye’den Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ne ait talebi hakkındaki soruya “Türkiye, her vakit milletlerarası hukuktan yana olmuştur ve taraf olduğu mutabakatlara uymuştur.” karşılığını verdi.
Türkiye’nin ikili standartlara düşmeden Montrö Boğazlar Mukavelesi’ni her vakit tam manasıyla uyguladığını söyleyen Çavuşoğlu, şunları kaydetti:
“Montrö Mutabakatı’nın kararları pek açık ve net. Türkiye, bir savaşın içindeyse buradan tüm geçişler büsbütün Türkiye’nin denetiminde oluyor. Şayet Türkiye, bir savaşın tarafı değilse ve savaşan taraflar varsa 19. unsur pek sarih bir halde söylüyor. Bu savaşan ülkelerin gemilerine boğazdan geçişi kapatma yetkisi veriyor Türkiye’ye fakat tekrar 19. unsur bir istisna tanıyor. Bu, yalnızca Rusya için değil, tüm kıyıdaş ülkeler için geçerli. Ukrayna için de geçerli. Şayet bir gemi kendi üssüne dönmek için talepte bulunuyorsa 19. husus burada bir istisna tanıyor. Olağan burada kendi üssüne dönmüş olması gerekiyor. Yani denizden, boğazdan geçip öbür bir üsse değil. Montrö Mukavelesi’nin 19. hususunda düzenleme var, istisna nerede tanınıyor açıkça söylenir. Biz her vakit olduğu üzere burada Montrö Mutabakatı’nı büsbütün uygulayacağız.”
Çavuşoğlu, bir savaşın olup olmadığının, türel bir tarif gerektirdiğini vurgulayarak, “NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’i dikkatlice dinledim, NATO ve BM dokümanlarına de baktım, orada da tıpkı şeyler söyleniyor. Kimileri ‘Topyekun işgal diyor, saldırı’ diyor. Stoltenberg, konuşmasının bir kısmında ‘Topyekun işgal, saldırı’ dedi ve sonra savaş tabiri de kullandı fakat hukuken olağan bunun tarifinin yapılması gerekiyor. Şu anda BM ve NATO dokümanlarında savaş tabiri kullanılmış değil ancak halkın tabiriyle bir savaş var ortada. Sonuç prestijiyle biz Montrö Muahedesi’ni tüm hususlarıyla bir arada bu kritik süreçte uygulayacağız. Daha evvel harfi harfine uyguladığımız üzere, rastgele bir ikili standarda düşmeden, objektif biçimde uyguladığımız üzere bu çerçevede Montrö Muahedesi’ni uygulayacağız.”
Türkiye açısından mevzuya ait kriterlerin belirlenip belirlenmediği sorusuna ise Çavuşoğlu, “Şu anda hukukçularımız, askerlerimiz, bakanlığımız, arkadaşlarımızla Ukrayna’dan talep geldikten sonra bunu önemli halde kıymetlendiriyoruz.” karşılığını verdi.
– Putin’in Ukrayna’da darbe daveti
Çavuşoğlu, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Ukrayna’da askere darbe davetinde bulunduğunu yansıtan haberleri işaret ederek, “Bu, natürel kabul edebileceğimiz bir şey değildir. Biz seçilmiş hükümetlerin demokratik olmayan formüllerle vazifeden uzaklaştırılmasına karşıyız.” dedi.
Türkiye’nin darbelere karşı duruşunu yineleyen Çavuşoğlu, “Bu çağrıyı yadırgadık. Gerçek bir davet değil, kabul edilemez bir davettir.” tabirini kullandı.
Çavuşoğlu, Türkiye’nin demokratik yollarla halkın iradesiyle seçilmiş hükümetleri desteklediğinin altını çizerek, “Ukrayna’nın kimin tarafından yönetileceğine de Ukrayna halkının karar vermesi gerekiyor. Biz her vakit meşruiyetten yanayız.” diye konuştu.