Geçen yıl çiftçilerin batık kredi ölçüsü azalırken, bankalara olan toplam kredi borçları ise arttı. Bunun nedeninin, borcu borçla kapatmaları, kendi tabirleriyle ‘borca takla attırarak üretime devam etmeleri’ olduğu belirtiliyor. Eşinin, çocuğunun üzerine kredi çekerek kendi borcunu kapamaya çalışan çiftçileri ise bekleyen bir tehlike var: İpotek edilen topraklarına bankalarca el konulma süreci hızlanabilir.
Kredi kullanmazsa üretim yapamayacak hale getirilen, borçla ürettiğini birçok vakit maliyetine bile satamayan, tüccarın insafına bırakılan, iç piyasada fiyatlar artınca da ithalatla terbiye edilen çiftçi çaresiz. Üretime devam edebilmek için borcu borçla kapattığı kısır döngünün içinden çıkamıyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bilgilerine nazaran, çiftçiler 2022’ye 167.7 milyar liralık borçla girdi. 2021 Ocak’ta 132.1 milyar TL olan toplam nakdi krediler 2021 Aralık’ta 167.7 milyar TL’ye yükseldi.
Fakat bu sırf bankalara olan borç… Tarım Kredi Kooperatifleri ve özel bölüme olan borçla birlikte çiftçinin toplam borcu 2022 yılı başı prestijiyle 225 milyar TL’nin üzerinde.
Toplam borçluluk artarken batık kredilerdeki azalış ise dikkat çekiyor. BDDK datalarına nazaran, 2021 Ocak’ta 4.9 milyar TL olan takipteki krediler, 2021 Aralık’ta 4.2 milyar TL’ye geriledi. Kesim temsilcilerine nazaran bunun nedeni, çiftçinin borcu borçla kapatması.
‘EŞİ, ÇOCUĞU ÜZERİNE KREDİ ÇEKER HALDELER’
Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Lideri Hüseyin Demirtaş, “İcraya düşmemek için farklı bir bankadan yeni krediler kullanılıyor. Bu yüzden çiftçinin borçlanmadığı banka kalmadı” dedi.
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Lideri Baki Remzi Suiçmez ise, bankalara olan toplam borç artarken takipteki kredilerin azalmasına ait “İpotek ve takip sorunu nedeniyle borcunun bir kısmını eser bedelini aldığında öderken, birçok çiftçi eşinin ya da çocuklarının üzerine öbür bankalardan aldığı kredilerle borcunu ödemeye çalışmakta, yani borcuna takla attırmaktadır” diye konuştu.
‘YENİ BORÇLAR DA TAKİBE GİRECEK’
Suiçmez, çiftçilerin Tarım Kredi Kooperatifleri ve özel bölüme olan borcuyla birlikte toplam borcunun 2022 yılı başında 225 milyar TL’nin üzerinde olduğu bilgisini verdi.
Takipteki kredi ölçüsünün azalmasının ve işletme sermayesi yetersiz olan çiftçilerin üretime devam edebilmeleri için aldıkları borç ölçülerinin daima artmasının ‘borcu borçla döndürme kısır döngüsünün devamı’ manasına geldiğini vurgulayan Suiçmez, olabilecekleri ve ne yapılması gerektiğini şöyle özetledi:
“Artan girdi maliyetlerinde somut indirimlerin olmadığı günümüzde, kâfi ölçüde ve vaktinde takviye ödemesi alamaması halinde çiftçilerin yakın gelecekte yeni borçları takibe girecek, ipotek edilen topraklarına bankalarca el konulma süreci hızlanacaktır. Tahlil, çiftçilerin yıllık işletme sermayelerini borçlanmadan sağlayacakları bir ekonomik yapının kurulmasıdır.”
TRAKTÖRÜ, HAYVANI, YERİ HACİZ EDİLDİ
Tarım bölümünün takipteki kredilerinin düşmesinde tesirli olan nedenlerden birinin de, çiftçilerin yakın vakitte traktörüne, hayvanına hatta konutuna ve yerine ipotek konulmaya başlaması olduğu belirtiliyor.
2021 yılında Amasya’da traktörüne, Kars’ta hayvanına icra gelen çiftçiler olmuş; Tarım Kredi Kooperatifi’ne olan borcu nedeniyle koyunlarını, ineklerini satmak zorunda kalan Malatyalı bir çiftçi ise, traktörü de satışa çıkarılınca çaresizlikten ağlamıştı.
Bu durumların artması üzerine, çiftçilerin çaresizlikten bir bankaya olan borcunu, öbür bankalardan eşinin, çocuğunun üzerine çektirdiği yeni kredilerle kapamaya çalıştıkları, bu yüzden de toplam borç artarken batık kredi ölçüsünün azaldığı söz ediliyor.