Doğalgaz, elektrik ve akaryakıtta artırım yağmuru, işletmeleri ve vatandaşı isyan ettirdi. Hem faturalar kabardı hem de artan ithalat faturası Merkez Bankası’nın rezervlerini ve cari dengeyi vurdu.
2022 yılına hükümetin doğalgaz ve elektrikte yaptığı dev artırımlarla giren Türkiye, yüksek faturalarla sallanıyor.
Dünyada yükselen fiyatlara içeride süratle artan döviz kurlarının eklenmesi, doğalgazda, elektrikte ve akaryakıtta faturaları patlattı.
Yüksek faturalara, İran’ın gazı kesmesi ve özelleştirilen elektrik dağıtım şirketlerinin Isparta’da olduğu üzere sert kış şartlarına karşı gerekli yatırımı yapmaması eklenince kriz ve reaksiyonlar büyüdü.
Ülkenin batısından doğusuna kadar birçok vilayette yüksek faturalara yansılar sokağa taşıyor.
Resmi enflasyonun da yüzde 48,7 ile 20 yılın tepesine çıkmasında tesirli olan yüksek güç fiyatları, hem işletmelerin ve hanelerin faturalarını hem Merkez Bankası rezervlerini hem de ülkenin cari süreçler istikrarını vuruyor.
GAZ, ELEKTRİK VE AKARYAKITTA ARTIRIM YAĞMURU
Pandeminin birinci aylarında tabana vuran güç fiyatları, kısılan arz, artan talep ve jeopolitik tansiyonlarla birlikte süratle arttı.
2020’nin Nisan ayında 20 doların altını gören Brent petrolün varil fiyatı, bugün 94 dolarla son 8 yılın tepesini gördü.
Akaryakıtın global fiyatı son bir yılda galon başına 1,63 dolardan yüzde 66 artışla 2,70 dolar oldu.
7 Şubat 2021’de 6,59 TL olan İstanbul’da motorinin litre fiyatı, bugün 14,60 düzeyinde bulunuyor. Motorinde yıllık artırım oranı yüzde 122’ye ulaşırken, artırımların önümüzdeki aylarda devam etmesi bekleniyor.
TÜİK’e nazaran, hanelerin doğalgaz faturası, Ocak 2022’de bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 43 oranında zamlandı. Son 4 yıldaki artırım oranı ise yüzde 140 oldu.
Tekrar TÜİK’e nazaran, hanelerin elektrik faturası da son bir yılda yüzde 95, son dört yılda ise yüzde 247 oranında arttı.
BOTAŞ, endüstride doğalgaz tarifesine yalnızca son bir yılda yüzde 435 oranında artırım yaptı.
MERKEZ’DEN BOTAŞ’A REKOR SATIŞ
Doğalgaz fiyatlarının artmasına içeride tüketim artışı da eklenince, BOTAŞ’ın ithalat faturası da arttı.
Döviz kurları üzerinde baskı yaratmaması için BOTAŞ’ın muhtaçlık duyduğu döviz büyük oranda Merkez Bankası’ndan karşılanınca yalnızca son üç ayda rezervden döviz satışı 9,7 milyar doları aştı.
Kasımda 2,2 milyar dolar, aralıkta 3,4 milyar dolar olan TCMB’nin BOTAŞ’a döviz satışı, aralıkta 4,2 milyar dolara yükselerek rekor tazeledi.
Böylelikle TCMB’nin kur muhafazalı mevduat ve ihracat kaynaklı rezerv gelirlerinin kıymetli kısmı, güç ithalatında kullanılmış oldu.
GÜÇ İTHALATI CARİ DENGEYİ BOZDU
2022 yılı Ocak ayında dış ticaret açığı, bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 240,7 artışla 10,4 milyar dolara yükseldi.
Güç eserlerinin de içinde yer aldığı hammadde (ara malları) ithalatının bu periyotta yüzde 70,7 artışla 23,5 milyar dolara yükselmesi, dış ticaret açığındaki artışta tesirli oldu.
2020’de 28,9 milyar dolara gerileyen Türkiye’nin güç ithalatı için gösterge olan ‘mineral yakıtlar, mineral yağlar’ kalemindeki ithalat faturası, 2021’de yüzde 74,62 artışla 50,5 milyar dolara yükselmişti.
Artan güç fiyatlarının tesiriyle kasımda cari istikrar 2,7 milyar dolar açık verirken, aralık ve ocak aylarında da yüksek güç ithalatının cari dengeyi olumsuz etkilemesi bekleniyor.