Geçenin de geçmeyenin de para ödemek zorunda kaldığı kıymetli köprü, otoyol ve tünellerin ucuzlatılması önerildi. Türkiye İktisat Siyasetleri Araştırma Vakfı (TEPAV) tarafından yayımlanan kamu özel işbirliği (KÖİ) raporunda bilhassa ulaştırma projelerinde önemli ölçüde ‘talep riski’ oluştuğu, değerli olduğu için talep edilmeyen yolların ucuzlatılması halinde araç geçişlerinin artacağı, kamuya yükün azalacağı söz edildi.
TEPAV’ın KÖİ raporunda, iştirak fiyatları ve hizmet bedellerinin ödenebilirliğine ait yapılacak testler konusunda spesifik bir metodolojiye muhtaçlık olduğu belirtilirken, “Bunun için gerçekçi talep varsayımı çalışmaları yapılmalıdır. Ödenebilirlik testleri yapılmadığı vakit İzmit-İzmir Otoyolu Projesi (Osmangazi Köprüsü dahil) ve Avrasya Tüneli projesi örneklerinde olduğu üzere kullanıcılar yüksek fiyatlar nedeniyle tesisleri kullanmamaktadır. Bu durumda fiyatları düşürmek için bütçeden katkı hissesi sağlanmaktadır. Daha da kıymetlisi gelir garantileri nedeniyle, gerçekleşmeyen kullanımın bedeli de bütçeden ödenmektedir. Bu kapsamda alternatif senaryolar çerçevesinde kapasite, talep ve bütçe ortasındaki alakalar tahlil edilmelidir” denildi.
Raporda, Sıhhat Bakanlığı’nın kent hastanelerine talebi artırmak için mevcut hastaneleri kapattığına da dikkat çekildi.
BOŞ YOLLARI HALK ÖDÜYOR
Değerli bir kısmı devlet bütçesinden karşılandığı halde çok kıymetli geçiş fiyatları yüzünden KÖİ modeliyle yaptırılan köprü ve otoyollara girmeye halk korkuyor. Örneğin Osmangazi Köprüsü için müteahhit firmaya araç başına KDV dahil yaklaşık 660 lira garanti verildi. 660 lirayı kimse ödeyemeyeceği için fiyat 184.5 liraya indirilip ortadaki 475.5 liralık fark Hazine’ye yüklendi. Lakin TEPAV’ın raporunda önerildiği üzere fiyat daha aşağı çekilse daha çok araç köprüyü kullanmaya başlayacak. Bu sayede hem halka hizmet gidecek, hem kamu ziyanı azalacak hem de yollar boş kalmayacak.
Kazara giren pişman oluyor
KÖİ modelli müteahhit köprü ve otoyollarıyla, AKP öncesinde devletin kendi imkanlarıyla yaptırdığı otoyol ve köprüler ortasında adeta fiyat uçurumu yaşanıyor. Örneğin: arabayla devletin boğaz köprülerinden geçilirse 8.25 TL, KÖİ köprüsünden geçilirse 19 lira ödeniyor. 380 kilometrelik Ankara-İstanbul devlet otoyolunu kullanan 47 lira öderken, 345 kilometrelik Bursa-İzmir KÖİ otoyolunu kullanan 214 TL ödüyor. 30-40 kilometrelik kısa uzaklık devlet otoyolunda 5 TL, KÖİ otoyolunda 22 lira. Osmangazi köprüsünden İzmir tarafına geçiş 184.5 TL, İstanbul tarafına geçiş 244.5 TL.
ERDOĞAN SÜZER