EYT’lilerin taleplerini pahalandırmak için bir komite kurulacak. Masada kesintili erken emeklilik ve kısmi yaşlılık emekliliği seçenekleri var. Emeklilikte Yaşa Takılanlar kimleri kapsıyor? Bağ-Kur girişi olanlar da yaş haddinden emekli olabiliyor mu? EYT’de hangi formüller kelam konusu? İşte merak edilen soruların cevapları
Emekli aylığının aşikâr bir ölçüsünün kesilerek daha erken emekli olma imkanı sağlayan kısmi erken yaşlılık emekliliği, kesintili erken emeklilik, müddet tamamlanması, birtakım meslek kümeleri için yıpranma seçeneği de masada bulunuyor. Birtakım Avrupa ülkelerinde gibisi modellerle daha az aylıkla erken emekli olunabiliyor.
Kısmi emeklilikle 3.600 günü tamamlayan bayanların 50, erkeklerin de 55 yaşında emekliye ayrılması öngörülüyor. Mühlet tamamlanmasında ise bayanlarda 7.200, erkeklerde de 9.000 gün sigortalılık gününü tamamlayanların yaşa bakılmadan emekli olması manasına geliyor. EYT’lilerin yaş ortalaması 48-49 bandında bulunuyor.
EYT’DE SON DURUM NEDİR, BU YIL BİR DÜZENLEME YAPILACAK MI?
Geçen hafta çarşamba günü EYT federasyon ve platform temsilcilerinden oluşan bir heyet AK Parti Küme Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu ile MHP Küme Başkanvekili Erkan Akçay ile başka ayrı görüşerek sıkıntılarını iletti. Akbaşoğlu, 3.600 ek gösterge, sözleşmelilerin takıma geçirilmesi konusunun akabinde EYT’lilerin sıkıntısının çözüleceği bildirisi verdi. Bu yıl içerisinde 3.600 ek göstergede olduğu üzere taraflardan gelecek taleplerin de değerlendirileceği bir kurul kurulması bekleniyor.
EMEKLİ OLMAK İÇİN YAŞA TAKILAN KAÇ KİŞİ VAR?
Emekli olmak için “Belirli yaşın doldurulması, hizmet müddeti ya da prim gün sayısı” kaidelerinden rastgele birini tamamlamayan vatandaşların sayısı yaklaşık 1 milyon 800 bini buluyor. Bunlardan ikisini tamamlayanların sayısı ise 5 milyonun üzerinde. Bu kriterlerden rastgele birini ya da ikisini birden taşımayanların sayısı da 6.5 milyonu geçmiş durumda.
KİMİ MESLEK KÜMELERİNDE YIPRANMA SEÇENEĞİ KELAM KONUSU MU?
Ağır işlerde, vücut gücüyle çalışanlar için emeklilikte 57-58 yaş şartının yüksek olduğu sıkça lisana getiriliyor. Bilhassa yıpranma hakkı bulunmayan ağır işlerdeki personellere erken emeklilik sağlanabilir. Kimi meslek kümeleri için yaş aşağı çekilebilir. Yaşı bekleyenlere prim ödemeden sağlıktan yararlanma imkanı sağlanabilir.
BAĞ-KUR GİRİŞİ OLANLAR DA YAŞ HADDİNDEN EMEKLİ OLABİLİYOR MU?
Eylül 1999’dan evvel Bağ-Kur girişi olanların yaştan emeklilik için 5.400 ve 56 yaşı, erkekler de 5.400 gün ve 58 yaşı tamamlaması gerekiyor. Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 ortasında işe başlayan Bağ- Kurlular 5.400 prim günüyle bayanlar 60, erkekler de 62 yaşında emekliliğe hak kazanır.
EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILAN KİMLERİ KAPSIYOR?
8 Eylül 1999’de evvel sigortalı olan ve o tarih prestijiyle emeklilik hakkı kazanıp kademeli emeklilik maddesiyle emekliliği ötelenenleri tabir ediyor. Bunlar ortasında memur, SSK, Bağ-Kur, tarım sigortalısı bulunuyor. Bu tarihten sonra işe girenler için aranan sigortalılık müddeti (kadın 20, erkek 25 yıl) ve prim ödeme (5000 gün) gününün yanına bir de yaş kaidesi (kadın 58, erkek 60 yaş) getirildi. Emeklilik için sigortalılık mühleti, prim ödeme ve yaş şartının birlikte sağlanması gerekiyor.
BİRTAKIM AVRUPA ÜLKELERİNDE OLDUĞU ÜZERE DAHA DÜŞÜK AYLIKLA ERKEN EMEKLİLİK MÜMKÜN MÜ?
Almanya, Finlandiya üzere ülkelerde uygulanan kesintili emeklilik modeli de tartışılan seçenekler ortasında yer alıyor. Emeklilik için kaç yıl kaldıysa her yıl için aşikâr oranda aylıktan kesinti yapılıyor. Örneğin Almanya’da 63 yaşını dolduranlar yıllık yüzde 3.6 oranında kesinti ile erken emekliliği talep edebiliyor. Emekliliklerine 3-4 yıl kalanlara her yıl için yüzde 4-5 üzere oran üzerinden erken emeklilik kesintisi yapılarak emeklilik imkanı verilebilir.
KİMLER 15 YIL 3.600 GÜNLE EMEKLİ OLABİLİYOR?
İşsizlik Sigortası Kanunu’na nazaran 8 Eylül 1981’den evvel işe başlayan bayanlarla 8 Eylül 1976’dan evvel işe başlayan erkekler 15 yıl sigorta müddeti, 3.600 günü tamamlayarak emekli olabilir. Bu kapsamdaki bayanlar 50, erkekler de 55 yaşında emekliliğe hak kazanır. Toplumsal Sigortalar Kanunu’na nazaran ise 23 Mayıs 2002’de 15 yıllık sigortalılık mühletini dolduran bayanlar 50, erkekler de 55 yaşını doldurduysa 3.600 gün malullük, yaşlılık, vefat sigortaları primi ödemiş olanlar istediklerinde emekli olabilir.
YAŞ HADDİYLE ERKEN EMEKLİLİK ŞARTLARI NELER?
Aşikâr bir yaşa geldiği halde primini tamamlayamayan sigortalılara yaştan emeklilik hakkı tanınıyor. Yaş haddi işe başlama tarihi, çalışılan statüye nazaran değişiyor. Buna nazaran, 8 Eylül 1999’dan evvel sigortalı olanlar 15 yıl, 3.600 günü dolduğunda 50-60 ortası değişen yaşı doldurduğunda emekli olabilir. Bu tarihten sonra çalışmaya başlayanların 4.500 günü tamamlaması gerekiyor.
Birinci kere çalışmaya Eylül 1999-30 Nisan 2008 ortasında başlayan SSK’lılar 25 yıl sigortalılık 4.500 prim günü doldurduğunda bayan 58 erkek de 60 yaşında emekli aylığı alabilir.
HAZAL ATEŞ